Okna drewniane należy raz na kilka lat poddawać renowacji. Nie jest to trudne, wymaga jedynie podstawowej wiedzy, prostych narzędzi oraz cierpliwości. Warto zaopatrzyć się w to wszystko, ponieważ dobrze konserwowane okna przetrwają nawet kilka dziesięcioleci.
Dobrym nawykiem jest każdego roku ocenianie stanu okien drewnianych. To ułatwi usunięcie wszelkich ewentualnych szkód, gdy są jeszcze mało zaawansowane i zmniejszy koszty w przyszłości. Dla przykładu: szybkie zauważenie szkodników lub zbutwiałego drewna pozwoli ocalić przynajmniej jednego ze skrzydeł okiennych.
Jak sprawdzić, czy okna potrzebują renowacji?
Należy dokładnie zbadać każdego okno sprawdzając, czy na ramie nie ma żadnych widocznych ubytków. Należy otworzyć i zamknąć każde okno i ocenić, czy zawiasy chodzą lekko i nie ma na nich śladu rdzy. Drewno należy dokładnie obejrzeć pod kątem dziurek, które mogły zostawić szkodniki. Dłutem i młotkiem lekko opukuje się drewniane elementy, by sprawdzić, czy nie są zbutwiałe. Kolejnym krokiem jest sprawdzenie wilgotności drewna. Specjalny wilgotnościometr wbija się w drewno na głębokość 5 mm. Odpowiednie parametry dla drewna iglastego to 15% i 12% dla liściastego. Jeżeli wilgotność jest większa, drewno należy wysuszyć przed prowadzeniem prac konserwatorskich.
Jak naprawić okna drewniane?
Jeżeli podczas oględzin okna okazały się w jakiś sposób uszkodzone lub gdy minął czas działania użytych wcześniej preparatów, okna należy wyjąć. Jeżeli jest to możliwe, poza skrzydłami okiennymi wyjmuje się również ramę. Trzeba jednak bardzo uważać, żeby jej nie uszkodzić, ponieważ wtedy okna mogą stracić szczelność. Jeżeli nie można lub nie ma potrzeby wyciągać ramy, można zostawić ją w otworze okiennym i odnowić jedynie dostępne części.
Jeżeli chodzi o ramy okienne, je zdemontować należy zawsze. Dodatkowo (jeśli jest to wykonalne) dobrze jest wymontować szyby, które mogłyby zniszczyć się lub pobrudzić w czasie konserwacji. W starych oknach szyby matowieją i stają się trudne do utrzymania w czystości – można zamówić u szklarza nowe i wymienić je w czasie konserwacji. Nowe szyby będą też potrzebne, jeżeli zostały uszkodzone w sposób mechaniczny. Gdy szyby są już wyjęte, należy za pomocą dłuta pozbyć się starego kitu. Szczególnie należy pozbyć się tego skamieniałego, ponieważ i tak już nie uszczelnia okien. Dziś na jego miejsce daje się akryl lub silikon szklarski, a kitem jedynie przymocowuje się szybę w ramie.
Z okien należy usunąć stare warstwy farby i lakieru. Po kilku latach tracą one swoje właściwości zabezpieczające drewno przed warunkami atmosferycznymi, dlatego trzeba zastąpić je nowymi, nawet jeżeli na pierwszy rzut oka wyglądają dobrze. Prostym, domowym sposobem na usunięcie starej powłoki jest posłużenie się szlifierką kątową lub papierem ściernym. Wszystkie ozdobne elementy będą niestety wymagać dokładnej pracy ręcznej. Farbę i lakier można usunąć też przy pomocy odpowiednich środków chemicznych lub wysokiej temperatury (np. za pomocą suszarki budowlanej). Potraktowane w ten sposób lakier i farba następnie łatwo odejdą od ramy okiennej.
Znaczne zniszczenia okien
Niekiedy zdarza się, że uszkodzenia pozostawione przez szkodniki lub grzyb jest widoczny dopiero po ściągnięciu farby, na tym etapie należy więc jeszcze raz dokładnie sprawdzić stan okna i zdecydować, czy jego renowacja jest jeszcze możliwa.
Miejsca zgrzybiałe lub spróchniałe należy oczyścić, czyli pozbyć się uszkodzonych fragmentów. Następnie należy pokryć drewno w tym punkcie (lub na całości) utwardzaczem do drewna i pozostawić go na czas określony na opakowaniu. Ubytki należy następnie uzupełnić specjalną szpachlą do drewna, a całość wyszlifować papierem ściernym, by różnica między fragmentem naprawianym a resztą ramy nie było mocno widoczna. W sklepach można kupić szpachle w różnych kolorach, odpowiednich dla różnych gatunków drewna.
Jeżeli zawiasy nie działają prawidłowo, należy je wymienić. Jeśli drewno zostało zaatakowane przez szkodniki, niestety trzeba pozbyć się tego fragmentu ramy lub nawet całego skrzydła.
Gdy okno zostało już naprawione, drewno należy zaimpregnować. Dobry impregnat chroni drewno i przed szkodnikami i przed grzybami. Po jego nałożeniu można pomalować i/lub polakierować drzewo. Gdy ramy okienne już wyschną, należy ponownie zamontować szyby i całe okna ponownie włożyć do otworu okiennego. Jeżeli wszystkie prace zostały wykonane odpowiednio, następna renowacja będzie konieczna dopiero za kilka lat.
Renowację okien najlepiej przeprowadzać, gdy na zewnątrz temperatury sięgają około 20°C i jest sucho. Dzięki temu drewno będzie mogło szybko schnąć, a dom nie wychłodzi się w czasie renowacji. Żeby prace trwały możliwie najkrócej należy zgromadzić wszystkie niezbędne narzędzia i środki przed przystąpieniem do prac.
