Pielęgnacja, olejowanie i woskowanie, czyli wszystko o ochronie drewnianych mebli

Uszlachetnianie mebli z drewna olejami i woskami ma bardzo długą tradycję, która dziś przeżywa swój renesans. Coraz częściej spotykamy na rynku meble, których wykończenie bazuje na naturalnych powłokach. Jednak wciąż jest to dla wielu temat owiany tajemnicą: często nie wiemy, jak o takie produkty dbać, a ponieważ są one droższe od mebli z sieciówek, unikamy ich zakupu, ze względu na owe wątpliwości. Nie wiemy, czy faktycznie droższy mebel z naturalnego wykończenia, będzie nam służył o wiele dłużej. Jednak, czy te wahania są słuszne?

Drewno to niewątpliwie cenny dar natury, który doceniany jest od pokoleń. Jest to bowiem materiał niezwykle pozytywny dla człowieka, który świetnie działa na samopoczucie i jest gwarantem przytulnego klimatu we wnętrzach. Aby jednak cieszyć się meblem z litego drewna przez długie lata, należy przyłożyć ogromną wagę do jego odpowiedniej pielęgnacji – która z pozoru wydaje się czasochłonna, jednak w rzeczywistości tak nie jest. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów, dzięki którym pielęgnacja staje się bardzo szybka, prosta i, co najważniejsze, skuteczna. Są to specjalistyczne woski i oleje oraz ekologiczne produkty, w których skład wchodzą substancje pochodzące z olei roślinnych lub drzewnych czy też wosków pszczelich oraz wykorzystywanych w wielu dziedzinach wosków roślinnych Carnauba i Candelilia. Produkty te pozyskane z natury bardzo skutecznie chronią drewno i jednocześnie podkreślają jego piękno. Nie tworzą także na powierzchni sztucznych, szkodzących zdrowiu człowieka warstw. Dzięki temu mamy pewność, że otaczamy się nie tylko tym, co piękne i trwałe, ale i bezpieczne dla zdrowia.

Właściwości olei do pielęgnacji drewna

Oleje przeznaczone do pielęgnacji mają postać płynną, dzięki czemu mogą wniknąć w głęboką strukturę drewna. To z kolei zabezpiecza mebel przed działaniem czynników zewnętrznych. Drewno, które zostało nasączone olejem, nie ulega pęknięciom i nie rozsycha się. Co ważne, olej sam w sobie nie zatyka porów drewna. Nie tworzy także tzw. filmu, czyli bardzo szczelnej warstwy powstającej przez użycie sztucznych lakierów czy farb, przez które drewno nie „oddycha”. Zatem oleje powodują, że mebel jest zabezpieczony przed czynnikami zewnętrznymi tak samo dobrze – a nawet lepiej – jak w przypadku zastosowania sztucznych produktów, ale jednocześnie nie wywołuje skutków ubocznych, które występują przy użyciu powyższych preparatów. Dzięki temu drewno ma zapewniony dostęp do powietrza, a to natomiast pozwala na swobodne odparowywanie z niego wilgoci. Dlatego też meble olejowane mogą być umieszczane nawet w łazienkach, kuchniach oraz innych pomieszczeniach, w których występuje zwiększony poziom wilgoci (np. w saunach).

Olej lniany, sojowy, rzepakowy, kokosowy – najlepsze do pielęgnacji

Do pielęgnacji stosuje się między innymi olej lniany, który po kilku dniach ulega stwardnieniu, przez co tworzy bardzo wytrzymałą powłokę. Z kolei oleje, takie jak sojowy czy rzepakowy, nie będą twardnieć do końca, jednak równie skutecznie ochronią drewno przed wnikaniem w jego powierzchnię brudu czy wilgoci. Oleje, które nie twardnieją w ogóle, to oliwa i olej kokosowy – dlatego też stosowane są głównie do ochrony przed wysuszeniem drewna.

Podczas olejowania mebli drewnianych musimy uwzględnić odpowiednią kolejność poszczególnych prac przygotowawczych, takich jak wodowanie, wysychanie, nakładanie preparatu, wygładzanie powierzchni papierem ściernym – dla różnych gatunków drewna zabieg olejowania może wyglądać inaczej. Również częstotliwość takiego zabezpieczania drewna jest zależna od rodzaju powierzchni. Przykładowo meble rzadko używane, jak na przykład komody, wymagają zwykle nakładania oleju zaledwie raz w roku. Z kolei meble, które bardziej są narażone na czynniki atmosferyczne (na przykład ogrodowe), musimy olejować nawet co 2-3 miesiące.

Woskowanie – czym się różni od olejowania?

Wosk z kolei, w przeciwieństwie do olejów, ma stałą konsystencję – dość podobną do pasty do butów. Nie wnika on zatem tak głęboko w strukturę drewna, jak olej. Jednak preparat ten dobrze pielęgnuje powierzchnie drewniane oraz również skutecznie chroni, ponieważ niejako utwardza wierzchnie warstwy materiału, tworząc zarazem mocną, antystatyczną powłokę, która jest ochroną przed zabrudzeniami czy kurzem. Wosk umożliwia też swobodną wymianę powietrza oraz zabezpiecza przed szkodliwym działaniem wody. Po nałożeniu wosku na powierzchnię drewnianą, przekształca się on w niezwykle cienką i elastyczną warstwę. Czynność ta powinna być jednak cyklicznie odnawiana. Powstała powłoka nadaje drewnu piękny, jedwabisty połysk oraz sprawia, ze jest gładkie w dotyku.

Usuwanie zabrudzeń na woskowanych meblach drewnianych

Musimy pamiętać, że woskowane meble są niezwykle wrażliwe na działanie wilgoci, dlatego też po wytarciu ich nasączoną wodą szmatką, należy je niezwłocznie wysuszyć. Zabrudzenia na takich meblach można też usunąć z pomocą domowych preparatów, czyli mieszanki wody z płatkami mydlanymi. Po takim czyszczeniu należy zetrzeć powierzchnię wilgotną ściereczką i wysuszyć. W przypadku bardzo trudnych zabrudzeń można zastosować pielęgnację za pomocą wilgotnej ściereczki, zamoczonej w ciepłym occie – jednak pamiętajmy, że jest to ostateczne rozwiązanie, bowiem po takim zabiegu należy ponownie wetrzeć wosk i go wypolerować. Jeśli woskowane meble drewniane są zbyt matowe, możemy nadać im połysku dzięki mieszance 1 łyżki octu i 1 łyżki oliwy, które to należy wetrzeć w drewno za pomocą materiału z wełny.

Olejowanie i woskowanie pozwala na samodzielną renowację

Tak zabezpieczone drewno z pewnością nie będzie tracić z biegiem czasu swoich naturalnych właściwości, takich jak wyczuwalne słoje czy eteryczny zapach. Ponadto oleje i woski pozwalają na wykonywanie punktowych renowacji, które nie będą pozostawiać odbarwień. Takie naprawy nie są natomiast możliwe w przypadku powierzchni lakierowanych, gdzie renowacja wymaga często nie tylko o wiele większych umiejętności, ale i pomocy stolarza. Z kolei wosk lub olej nakładany jest ręcznie, z wykorzystaniem szmatki lub pędzla, po czym jest delikatnie polerowany. Nie wymaga to zatem transportu mebla do pracowni stolarskiej.

Kilka przydatnych wskazówek

Woski, jako że mają konsystencję stałą i wnikają w pory czy też szczeliny drewna, idealnie będą nadawać się do mebli w stylu rustykalnym, dodatkowo podkreślając ich charakter. Przy zastosowaniu wielu powłok wosku lub też bejc wodnych, wosków i olejów, można uzyskać bardzo ciekawy, oryginalny efekt – także kolorystyczny.

Na powierzchnię woskowaną nie można stawiać gorących naczyń, ponieważ po wpływem temperatury wosk ulega rozpuszczeniu, przez co mogą powstawać białe odbarwienia. Dlatego też zaleca się stosowanie podkładek. Jeśli jednak doszło już do takiej sytuacji, wybarwienia można usunąć, ponownie woskując mebel.

Sama pielęgnacja, zarówno mebli woskowanych, jak i olejowanych, jest prosta – wystarczy do niej jedynie lekko zwilżona ściereczka z dodatkiem odpowiednich preparatów do pielęgnacji. Pamiętajmy jednak, że szmatka nigdy nie może być mokra – woda jest największym wrogiem drewna, dlatego powinniśmy uważać na jej ilości. Nie możemy również pomijać samego etapu czyszczenia powierzchni – bowiem olej lub wosk nie usuwają zabrudzeń, a jedynie konserwują mebel. Uważajmy także na preparaty do czyszczenia – by uniknąć niechcianych odbarwień należy początkowo zastosować środek w niewidocznym miejscu.