Aż 70 proc. wszystkich kosztów utrzymania domu w ciągu roku stanowi ogrzewanie wraz z przygotowywaniem ciepłej wody użytkowej. Powyższe koszty zależne są od kilku czynników, takich jak izolacja cieplna budynku, rodzaj instalacji grzewczej, sprawność urządzenia grzewczego oraz rodzaj wykorzystywanego paliwa. Wybór źródła ciepła jest więc jedną z ważniejszych decyzji podejmowanych na początku budowy domu lub w trakcie jego termomodernizacji, bowiem od tego będzie zależeć spora część wydatków w przyszłości.
Kotły na paliwo stałe – niskie koszty to mit?
Wśród kotłów na paliwo stałe wyróżniamy przede wszystkim dwa najpopularniejsze rodzaje: kocioł na węgiel kamienny czy też ekogroszek oraz kocioł na drewno.
- Kocioł na węgiel kamienny
Swoją popularność kotły tego typu zawdzięczają stosunkowo niskiej cenie zakupu. Jednak to jest ich jedyna zaleta. Podstawowymi negatywnymi aspektami jest konieczność stałego uzupełniania paliwa (kilka razy dziennie) oraz usuwania popiołu. W przypadku kosztów ogrzewania, w pierwszej kolejności będą one zależne od jakości węgla, którą warunkuje wartość opałowa. Dla węgla kamiennego wynosi ona od 17 do 21 MJ/kg. Po drugie, koszty mają ścisły związek ze sprawnością instalacji grzewczej. W przypadku nowoczesnych, automatycznych kotłów węglowych, sprawność plasuje się na poziomie 70-90 proc. Jednak w większości polskich domów występują kotły starego typu, których sprawność wynosi około 65 proc. Zatem dla domu o powierzchni 130 m2 ogrzewanie wraz z przygotowaniem ciepłej wody użytkowej, sięgnie kwoty ok. 2 tys. zł. Jeżeli inwestor dopiero zaczyna budowę domu, wybór kotła węglowego wcale nie jest tak opłacalny w kontekście kosztów inwestycyjnych. Za urządzenie grzewcze, pomieszczenie na opał, osprzęt i podłączenie oraz budowę komina spalinowego wydamy ok. 30 tys. zł. Ponadto budynek ogrzewany wyłącznie kotłem węglowym nie spełni zaostrzonych od stycznia 2017r. wymagań dotyczących energooszczędności budynków (WT 2017) ze względu na przekroczenie dopuszczalnej wartości zapotrzebowania energii pierwotnej EPmax = 95kWh/m 2rok.
- Kocioł na drewno
Z pewnością ogrzewanie domu drewnem jest bardziej oszczędne w stosunku do paliwa, jakim jest olej czy gaz. Zaletą kotła na drewno w porównaniu do węglowego, jest niższa emisja szkodliwych dla środowiska związków. Jednak wartość opałowa jest niższa dla tego materiału, więc musimy zużyć go więcej dla uzyskania takiego samego poziomu ciepła. Porównywalną natomiast wartość opałową do węgla mają brykiety i pelety. Koszty ogrzewania są minimalnie wyższe, niż w przypadku węgla – roczna suma, wydana na ogrzewanie wraz z podgrzewem c.w.u. wyniesie nas (w przypadku kotła na pelety) niecałe 3 tys. zł. Jeżeli będziemy wykorzystywać zamiast pelet kawałki drewna, koszt będzie niższy (ok. 1800 zł). Sumując natomiast koszty inwestycyjne, są one wyższe o ok. 2,5 tys. od kotła węglowego.
Kocioł gazowy
Na tle węgla czy drewna, ten rodzaj ogrzewania wypada o wiele gorzej pod względem finansowym. Jednak w porównaniu do np. oleju opałowego, gaz jest rozwiązaniem bardziej opłacalnym. Dostarczany jest do budynków rurociągami, ale proces ten wymaga podłączenia się do sieci gazowej – która nie zawsze istnieje. Wtedy pozostaje instalacja zbiornika na gaz (ok. 2700 l), która nie należy do najtańszych. Do kosztów inwestycyjnych musimy zatem doliczyć także opłatę przyłącza, za co zapłacimy od kilku do nawet kilkunastu tys. zł. Jednak porównując całkowite koszty początkowe, wybór kotła gazowego będzie nas kosztował znacznie mniej niż np. kocioł na węgiel – suma powinna zmieścić się w 24 tys. zł. Z kolei koszty ogrzewania dla przyjętej powierzchni 130 m2 będą różnić się w zależności od rodzaju gazu. W przypadku gazu płynnego wyniosą one ok. 3700 zł rocznie, zaś dla gazu ziemnego – prawie o tysiąc zł. mniej. Do niepodważalnych zalet względem poprzednich rodzajów kotłów, należy wygoda i estetyka, ale także bezobsługowość i wyższa sprawność. Jeżeli chodzi o spełnienie wymogów WT 2017, ogrzewanie nowobudowanego domu jest możliwe, ale żeby nie przekroczyć maksymalnej wartości EP, będzie to związane z poniesieniem dodatkowych nakładów inwestycyjnych na rekuperację i zwiększenie izolacyjności budynku (większa grubość izolacji, okna o wyższym współczynniku U) w stosunku do materiałów o współczynnikach spełniających normę.
Pompa ciepła
To rozwiązanie tylko z pozoru wydaje się najmniej opłacalne – w rzeczywistości jest całkowicie odwrotnie. Pompy ciepła są w stanie wygenerować ogromną ilość ciepła przy bardzo niskich kosztach. Do ich największych zalet należy korzystanie z nieodnawialnych źródeł energii – które są niewyczerpalne, np. z powietrza czy wód gruntowych. Oczywiście zakup pompy ciepła nie jest wydatkiem małym. Jednak gdy decyzja podjęta jest już na etapie budowy domu, koszty instalacji nie będą wyższe od tych, które poniesiemy instalując – uchodzący za najtańszy – kocioł na węgiel. W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę na drugą, najważniejszą zaletę: koszty inwestycji zwracają się bardzo szybko, szczególnie, jeśli pompa została zainstalowana w budynku energooszczędnym, wyposażonym w niskoparametrowy system grzewczy. Inne zalety to całkowita bezobsługowość, ekologia i bezpieczeństwo użytkowania. Jednak żeby te warunki zostały spełnione, musimy zakupić pompę ciepła o wysokiej sprawności i jakości w firmie, która posiada sieć przeszkolonych autoryzowanych instalatorów. Pompy ciepła o wysokim sezonowym współczynniku sprawności SCOP pozwalają spełnić wymagania WT 2017 nawet bez dodatkowych nakładów na podwyższenie izolacyjności budynków w stosunku do standardowych wymogów.
Koszty inwestycyjne będą się różnić w zależności od wybranego rodzaju pompy. Najtaniej zakupimy i zainstalujemy powietrzną pompę ciepła – suma nie powinna przekroczyć 27 tys. zł. Z kolei pompa ciepła typu solanka/woda to koszt rzędu 40 tys. zł. Jednak porównując koszty eksploatacyjne, zdecydowanie najbardziej opłacalnym rozwiązaniem jest właśnie drugi rodzaj pompy, gdzie rocznie wydamy na ogrzewanie oraz przygotowanie c.w.u. nie więcej niż 1500 zł (przy założeniu, że budynek ma 130 m2). Powietrzna pompa ciepła (np. powietrze/woda) wygeneruje natomiast koszty na poziomie 1900 zł, więc i tak mniej, niż np. kocioł węglowy.
Podsumowując, najgorzej w rozliczeniu kosztów, a także przy kryterium komfortu, wypadają kotły na paliwo stałe. Kotły gazowe natomiast są najdroższym rozwiązaniem w kwestii kosztów eksploatacji. Najbardziej korzystne – pod wszystkimi względami powziętymi w zestawieniu – są pompy ciepła, szczególnie te, które charakteryzują się najwyższymi współczynnikami SCOP (pompy gruntowe i pompy powietrzne ale te z tzw. „wyższej półki”). Aby spełnić WT 2017 w budynkach nowych, powinniśmy projektować wyłącznie pompy ciepła i kotły na biomasę. Dopuszczalne są też kotły gazowe, ale w tym wypadku musimy zwiększyć izolacyjność cieplną ponad standard lub wyposażyć dom w instalację solarną, co pozwoli na obniżenie zapotrzebowania na energię pierwotną do wartości dopuszczalnej EPmax.
