Jastrych, wylewka, szlichta, gładź podłogowa, podkład – to synonimy określające tę warstwę podłogi, którą kładzie się na posadzkę przed zastosowaniem materiałów wykończeniowych.
Podkład podłogowy spełnia istotną funkcję. Jest pozbawiony jakichkolwiek spoin, a prawidłowo zastosowany zapewnia posadzce wytrzymałość i długotrwałe użytkowanie. Zadaniem jastrychu jest przygotowanie podłoża, na którym mają zostać ułożone kafle, parkiet, panele lub wykładzina. Zagrożeniem dla zastosowanych wylewek mogą stać się pęknięcia, które powstają pod wpływem różnych czynników, np. osiadania budynków. Zabezpieczeniem przed pękaniem stanowi zbrojenie w postaci siatek ze stali lub włókien szklanych.
Użycie odpowiedniego materiału zbrojeniowego jest uzależnione od grubości podkładu (poniżej 2,5 cm grubości zaleca się stosowanie siatek z włókna szklanego). Podkłady podłogowe są przeznaczone do układania na sucho lub na mokro. Metoda na mokro jest uzyskiwana dzięki gotowym mieszankom, do których dodaje się odpowiednią ilość wody. Najpopularniejsze rodzaje podkładów podłogowych to: wylewki betonowe, cementowe i anhydrytowe. Na rynku materiałów budowlanych można nabyć podkłady samopoziomujące, które po zmieszaniu z wodą wylewa się równomiernie na posadzce. Płynne podkłady samoczynnie wyrównują powierzchnię, zapewniając jej gładkość i mniejszą grubość niż w przypadku ręcznego poziomowania. Wytrzymałość podkładów podłogowych, oznakowana jako MPa, określa ich odporność na ściskanie. Przy jastrychach kładzionych w mieszkaniach powinna wynosić 12 MPa, natomiast dla innych pomieszczeń – np. w garażu – około 20 MPa.
Jaki rodzaj podkładu wybrać?
1. Najmocniejszy jastrych betonowy jest polecany do wykorzystania wszędzie tam, gdzie posadzka wymaga większej grubości i wytrzymałości. Najpraktyczniej jest zaopatrzyć się w gotową mieszankę. Samodzielne dobieranie proporcji cementu, piasku i wody oraz mieszanie może skutkować zbyt grubą warstwą podkładu, przy większym nakładzie sił i kosztów. Wytrzymałość na ściskanie wynosi od 12 MPa do 35 MPa. Czas aplikacji, przy wielkości powierzchni 150 metrów kwadratowych, wynosi dwa dni. Wadą betonowej szlichty jest konieczność ręcznego poziomowania oraz to, że nie sprawdzi się przy ogrzewaniu podłogowym.
2. Jastrych cementowy jest dostępny w sprzedaży jako gotowa zaprawa. Samodzielne wykonanie wymaga zachowania odpowiednich proporcji cementu portlandzkiego i piasku (1:3). Dzięki dodaniu wody wylewka uzyskuje dużą plastyczność. Wylewka jest wodoodporna, samopoziomująca i odznacza się odpornością na ściskanie do 20 MPa. Przy podkładach cementowych stosuje się dylatacje, co zapobiega ich kurczeniu się. Mieszanka zawiera zbrojenie przeciwskurczowe. Podkład niezbyt dobrze sprawdza się w pomieszczeniach z ogrzewaniem podłogowym. Czas aplikacji jest korzystny i wynosi około 6 godzin – na powierzchni 150 metrów kwadratowych. Przez 10 dni od położenia wylewkę należy zwilżać wodą.
3. Jastrych anhydrytowy należy do podkładów samopoziomujących o grubości od 2 do 10 cm, lżejszych od cementowych. Osiąga dużą wytrzymałość na ściskanie, wynoszącą około 25 MPa. Przy tym typie podkładu podłogowego nie jest potrzebne zbrojenie. Czas aplikacji na powierzchni 150 metrów kwadratowych wynosi 4 godziny. Zaletą anhydrytowej wylewki jest odporność na zmiany temperatury i brak kurczliwości, co czyni z niej idealny podkład przy ogrzewaniu podłogowym. Wadą podkładu jest możliwość jego wykorzystania jedynie w suchych pomieszczeniach. Przy zastosowaniu w pomieszczeniach narażonych na podwyższoną wilgotność, konieczne jest zastosowanie izolacji przeciwwilgociowej.
Przydatne wskazówki
- Wykonanie tradycyjnych podkładów wymaga pracy etapowej. Po wylaniu kolejnych fragmentów wylewkę należy wyrównać, używając metalowej lub drewnianej łaty.
- Szlichty samopoziomujące powinny być wylane na powierzchnię w ciągu około 30 minut. Do rozprowadzenia najlepiej użyć listew zgarniających, posiadających bolce dystansowe. Na powierzchnie zniszczone i kruche stosuje się wylewki samopoziomujące do trudnych podłoży. Jeśli wylewka ma zostać zastosowana na ogrzewane posadzki, warto użyć podkładów samopoziomujących grubowarstwowych.
- Rodzaj użytej szlichty zależy od konstrukcji podłogi :
– na podłożach gruntowych, występujących na tarasach i w piwnicach, a także w garażach, stosowana jest wylewka związana bezpośrednio z podłożem lub wylewana na warstwie izolacji przeciwwilgociowej,
– w domach jednorodzinnych stosuje się podkłady podłogowe pływające, wylewane na warstwie izolacji styropianowej oraz z wełny mineralnej,
– podkłady podłogowe grzewcze powinny idealnie pokryć rury i kable, wykazując się po stwardnieniu odpornością na wysokie temperatury. - Zastosowanie suchego jastrychu w postaci gotowych płyt wymaga przygotowania równej podsypki. Płyty łączy się ze sobą przy pomocy kleju i wkrętów, według wskazówek producentów.